Hava Kirliliği Nedir? Sebepleri Nelerdir?

Hava Kirliliği :

Ne yazık ki İnsanoğlu son 250 yıldır gelişme,çağdaşlaşma ve ilerleme adına dünyayı ciddi anlamda kirletmektedir. Bu kirletmeye bu oranda devam ederse, dünya telafi edemeyeceği büyüklükte bir sorunun içine batacaktır. Dünyanın birçok büyükşehiri farklı şekillerde farklı çevre felaketleri ile yüzyüzedir. Her ne kadar çevre örgütleri bu konuda ciddi çalışmalarla insanlığı uyarma görevini yerine getirse de, insanoğlu rahatlığı için ne yazık ki dünyayı kurban etmektedir. Hava kirliliği 20. yüzyıldan 21. yüzyıla geçen en önemli çevre problemlerinden biridir. İnsan sağlığını derinden etkileyen bu durum giderek küresel bir felaket halini almaktadır.

Hava kirliliği canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyen ve maddi zararlar meydana getiren havadaki yabancı maddelerin normalin üzerinde miktar ve yoğunluğa ulaşmasıdır. Yani hava kirliliği atmosferin karbondioksit, karbonmonoksit ve kükürt gibi gazları gereğinden fazla içermesinden kaynaklanan bir çevre felaketidir. Bir başka deyişle hava kirliliği havada katı sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin insan sağlığına canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktar yoğunluk ve sürede atmosferde bulunmasıdır.

İnsanların çeşitli faaliyetleri sonucu meydana gelen üretim ve tüketim aktiviteleri sırasında ortaya çıkan atıklarla hava tabakası kirlenerek yeryüzündeki canlı hayatı olumsuz yönde etkilemektedir. 

Hava kirliliğini 3 alt başlıkta inceleyebiliriz. Bunlar ; 

Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliği : 

Kentlerimizde özellikle kış döneminin başlaması ile birlikte artış göstermektedir. Kış şartlarında ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin temel sebepleri ısınmadan kalitesiz yakıtların iyileştirme işlemine tabi tutulmadan kullanılması, yanlış yakma tekniklerinin uygulanması ve kullanılan kazanlarının bakımlarının düzenli olarak yapılmamasıdır. Bunların yanı sıra hızlı Nüfus artışı ve kentlerde nüfusun ulaşması topografik ve meteorolojik şartlara göre şehirlerin yanlış yerleşmesi ve dolayısıyla çarpık kentleşme de şehirlerimizde görülen hava kirliliğini arttırmaktadır. 

Motorlu Taşıtlardan Kaynaklanan Hava Kirliliği :

Nüfus artışı ve gelir düzeyinin yükselmesine paralel olarak sayısı hızla artan motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazlarıdır. Hava kirliliğinde önemli bir faktör oluşturmaktadır. 

Sanayiden Kaynaklanan Hava Kirliliği : 

Sanayi tesislerinin kuruluşunda yanlış yer seçimi, çevrenin korunması açısından gerekli tedbirlerin alınmaması, uygun teknolojilerinin kullanılmaması, enerji üreten yakma ünitelerinde vasıfsız ve yüksek Kükürtlü yakıtların kullanılmasından kaynaklanır. 

Tekrar edecek olursak hava kirliliğinin nedenleri uygulanan kalitesiz yakıtlar, egzoz gazları, kentlerin konumu, soba ve kaloriferlerin uygun şekilde yakılmaması, olumsuz hava koşulları gibi olaylardır. 

Hava kirliliğinin başta insan sağlığı olmak üzere görüş mesafesi, materyaller, bitkiler ve hayvan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri vardır. Katı yakıtlar ve akaryakıt gibi karbonlu maddelerin tam yanmamasından meydana gelen katı ve sıvı parçacıkların bir gaz karışımı olan duman hava kirliliğinin bir çeşididir ve görüş uzaklığını azaltıcı bir etkiye sahiptir. 

Hava kirliliğinin sanatsal ve mimari yapıları üzerinde tahrip edici ve bozucu etkisi vardır. Bitkiler üzerinde ise öldürücü ve büyümelerini engelleyici olabilmektedir. Bu nedenle hava kirliliği hem canlıların sağlığı açısından hem de ekonomik yönden zarar vericidir. Hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkileri atmosferde yüksek miktardaki zararlı maddelerin solunması sonucu ortaya çıkar. Havanın doğal yapısını bozan ve kirleten maddelerin başka bir deyişle kirli havanın solunması özellikle akciğer dokularını tahrip edici ve öldürücü olabilmektedir. Hem kapalı alanlardaki hem de açık alanlardaki hava kirliliği 2012 yılında tüm dünyada 7.000.000 kişinin ölümüne neden olmuştur ve Dünya Sağlık Örgütünün verilerine dayanarak yapılan çalışmaya göre dünyanın en kirli şehirleri Hindistan ve Çin'de bulunmaktadır.

Ozon tabakasının delinmesinin hava kirliliği ile alakası yoktur. Ozon tabakası yerden 50 kilometre yukarıda bulunur ve bizi güneşin zararlı morötesi ışınlarından korur. Bu tabakanın zarar görmesi özellikle cilt kanseri vakalarının artmasına neden olur. Doğal şartlar altında bu tabakanın zarar görmesine imkan yoktur. Ancak tamamen insan yapısı olan bir molekül Ozan'a büyük zarar verir. Bu zarar da 1970'lerin ortalarında fark edildiğinden 1987 yılından itibaren ona zarar veren bu moleküllerin üretilmesi ve kullanımı tüm dünyada yasaklanmıştır.

Hava kirliliğini önlemek için alınabilecek tedbirler den bazıları şöyledir ;

• Sanayi tesislerinin bacalarına filtre takılmasının sağlanması, ayrıca sanayi kuruluşlarının yer seçimlerinin düzenli yapılması
• Evleri ısıtmak için yüksek kalorili kömürler kullanılması
• Her yıl bacalar ve soba borularının temizlenmesi
• Kullanılan sobaların TSE belgeli olmasına dikkat edilmesi
• Doğalgaz kullanımının yaygınlaştırılarak özendirilmesi
• Kalorisi düşük olan ve havayı daha çok kirleten kaçak kömür kullanımının engellenmesi 
• Kalorifer ve doğalgaz kazanlarının periyodik olarak bakımının yapılması
• Yeni yerleşim yerlerinde merkezi ısıtma sistemlerinin kullanılması 
• Yeşil alanların arttırılması 
• İmar planlarındaki hava kirliliğini azaltıcı tedbirlerin uygulanmaya konulması