Ekonomide GSMH-GSYH

Ekonomide GSMH-GSYH

GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (GSMH)

GSMH Nedir?

Ekonomide belli bir dönemde ülke vatandaşlarınca üretilen nihai mal ve hizmetlerin piyasa değerine “GSMH” denir. GSMH nominal olarak da ifade edilebilir reel olarak da ifade edilebilir.

Nominal GSMH fiyat değişmelerinin etkisini içerir. Ancak reel GSMH fiyat değişmelerinin etkisinden arındırılmıştır.

Bir dönemin GSMH ile bir önceki dönemin GSMH arasındaki oransal fark GSMH’ nın büyüme hızını gösterir.

Eğer bir dönemin GSMH ülke nüfusuna bölünürse kişi başına düşen GSMH’ ya ulaşılır.

GSMH / N = Kişi Başına Düşen GSMH

Enflasyon oranı, bir dönemde fiyatlar genel düzeyinde ortaya çıkan % artıştır. GSMH deflatörü nominal GSMH’ nın reel GSMH’ ya oranıdır. Ekonominin fiyat düzeyine gösteren endekstir.

Enflasyon oranı: GSMH zımmi deflatöründeki değişme oranıdır. t-t-1 / t-1şeklinde hesaplanır. (t:mevcut yıl / t-1:baz alınan yıl)

GSMH deflatör oranı artıyorsa enflasyon pozitif ; GSMH deflatörü bir önceki yıla göre düşüyorsa enflasyon negatiftir. GSMH deflatörünün oranı değişmiyorsa enflasyon 0’dır. Enflasyonun negatif olduğu durum deflasyondur.

Nominal Gayri Safi Milli Hasıla (NGSMH): Belirli bir dönemde ülke vatandaşlarınca gerek yurt içinde gerekse yurt dışında üretilen nihai mal ve hizmetlerin cari fiyatlardan piyasa değerine denir.

Reel Gayri Safi Milli Hasıla (RGSMH): Belirli bir dönemde ülke vatandaşlarınca gerek yurt içinde gerekse yurt dışında üretilen nihai mal ve hizmetlerin baz alınan yılın fiyatları ile değerine denir.

GSMH = GSYH + Net Dış Faktör Gelirleri

GSMH > GSYH => Net Dış Faktör Gelirleri Pozitif (+)

GSMH < GSYH =>Net Dış Faktör Gelirleri Negatif (-)

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)

Bir ekonomide yerleşik olan üretici birimlerin belirli bir dönemde, yurtiçi etkinlikleri sonucu yaratmış oldukları tüm mal ve hizmetlerin üretim değerleri toplamından bu mal ve hizmetlerin üretimde kullanılan girdiler toplamının çıkarılması sonucu elde edilen değerdir.

GSYH Nasıl Hesaplanır?

Mutlaka mükerrer sayımdan uzak durulmalıdır. GSYH, sadece cari dönemdeki üretimi içerir. Daha önceden üretilen mal ve hizmetler bu hesaplamaya dahil edilmemelidir.

GSYH hesaplamasında, üretimin her aşamasında yaratılan katma değerler toplanır, nihai mal ve hizmetlerin parasal değeri toplanır.

Kullanılan hesaplama formülü aşağıda yer aldığı gibidir:

GSYH = Tüketim + Yatırım + Devlet Harcamaları + (İhracat – İthalat)

Potansiyel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (PGSYH)

Üretim faktörlerinin mevcut teknoloji kullanılarak tam kapasite ile istihdam edilmesi halinde elde edilecek hasıla türüdür. Tam istihdam hasıla düzeyi olarak da adlandırılır. Doğal hasıla düzeyidir. Ekonominin doğal işsizlik oranında olduğu ve enflasyonu hızlandırmayan üretim düzeyinde olduğu hasıla düzeyidir.

Nominal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (NGSYH)

Belirli bir dönemde bir ülkenin sınırları içinde üretilen nihai mal ve hizmetlerin üretildikleri dönemin cari fiyatlarıyla toplam değeridir. Ülke vatandaşlarınca demek tüm yerli yabancı karar birimlerini kapsıyor. NGSMH’ ya ara mallar dahil edilmez. Çünkü çift sayma problemi olur.

NGSYH= ( P1 X Q1 + P2 X Q2 + …… + Pnx Qn)

SAFİ MİLLİ HASILA (SMH)
GSMH’ dan GSMH’ yı oluşturan mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan sabit sermayenin yıpranması düşürülerek elde edilen hasıladır.

SMH = GSMH – Amortismanlar

Milli Gelir = Safi Milli Hasıla – Dolaylı Vergiler + Sübvansiyonlar

Kişisel Gelir = Milli Gelir – Sigorta Primleri – Kurumlar Vergisi – Dağıtılmayan Karlar – Transferler

Harcanabilir Gelir = Kişisel Gelir – Dolaysız Vergiler – Tüketim + Tasarruf

GSYH Haddi = RGSYH / PGSYH X 100

GSYH 3 Yöntem Kullanılarak Hesaplanır:

1)Gelir Yöntemi: Üretim faktörlerinin üretimden aldıkları paylar dikkate alınarak hesaplama yapılır.

GSYH (Y) = Ücret (w) + Faiz (i) + Rant ( R ) + Kar (π)

2)Harcama Yöntemi: İktisadi karar birimlerinin mal ve hizmetlere yaptıkları harcama toplamı ile hesaplanır.

Gelir (Y) = Tüketim ( C ) + Yatırım (I) + Kamu Harcamaları + İthalat-İhracat (XN)

3)Üretim Yöntemi: Ekonomiyi oluşturan sektörlerin her birinin ürettikleri katma değerler toplanarak hesaplama yapılır.

Gelir = Tarım Sektörü + Hizmetler Sektörü + Sanayi Sektörü